Acceptance and commitment therapy: verschil tussen versies

Versie van 5 mrt 2011 om 13:43

Inhoud

1 Inleiding
2 Wetenschappelijk
3 Kernprocessen
4 Theoretische achtergrond
5 Onderzoek
6 Handleidingen en zelfhulpboeken
7 Kritiek
8 Externe links
9 Literatuur:
10 Zie ook
11 Fysieke klachten?

Inleiding

Acceptance and Commitment Therapie

Acceptance and Commitment Therapie (ACT: uitgesproken als woord, niet als afkorting) is een relatief nieuwe ontwikkeling binnen de psychotherapie. ACT bouwt voort op de klassieke gedragstherapie van Skinner. Het is een evolutie van de (cognitieve) gedragstherapie. Het therapiemodel van ACT biedt ruimte aan interventies uit de meest uiteenlopende richtingen en referentiekaders binnen een gedegen wetenschappelijke en theoretische onderbouwing. Gedragstherapie volgens ACT beperkt zich niet (meer) louter tot uitwendig gedrag en cognities, maar omvat alle gedragingen die zich aan de buiten- en binnenkant van een persoon kunnen afspelen.

Uitgangspunt bij ACT is dat emotioneel lijden (angst, somberheid, woede, onzekerheid) inherent is aan het menselijke bestaan en op zichzelf geen teken is van psychopathologie. Het ziektemodel van de somatische geneeskunde wordt binnen de GGZ vaak gebruikt als metafoor voor psychisch lijden. Hierdoor is de GGZ op een spoor beland waarin emotioneel lijden wordt gezien als symptoom, of afwijking en reden tot behandeling. En dus is het logisch dat we op zoek gaan naar 'oorzaken' voor deze symptomen en syndromen. Vervolgens willen we die met therapie en medicatie trachten weg te nemen. Geluk is immers de culturele norm. We proberen te ontsnappen aan angstige of dysfore gevoelens met behulp van prozac, NLP, rationele cognities, traumaverwerking, drank, rebirthing, enzovoorts.

Ondanks al deze inspanningen en miljardeninvesteringen, schetsen de cijfers echter een verontrustend andere realiteit. Zelfs als we ons beperken tot het emotionele lijden dat zich laat beschrijven door diagnostische categorieën, blijkt menselijk emotioneel lijden alomtegenwoordig. Volgens het NEMESIS-onderzoek ontwikkelt 40 % van alle volwassenen in Nederland op enig moment een psychische stoornis, voor 20% geldt dat gedurende het afgelopen jaar. 15.000 mensen doen per jaar een suïcide poging (10 % met fatale afloop). Alle psychofarmaca en evidence based behandelmethoden ten spijt, is psychisch lijden alom aanwezig en blijken we als hulpverleners zeer beperkt te zijn in onze mogelijkheden om daar iets aan te doen. Het betekent overigens ook dat we hier niet alleen praten over de 'patientenpopulatie', maar deze omvang betekent dat dit ook betrekking heeft op de mensen om u heen of natuurlijk uzelf.

Het feit dat wij als relatief zwakke kwetsbare wezens niet alleen hebben kunnen overleven in de evolutie, maar zelfs de wereld domineren, is geheel te danken aan ons vermogen tot reflectie, analyse en probleemoplossing. In onze relatie met de wereld om ons heen is dat een zeer krachtig en machtig middel om alles zoveel mogelijk naar onze hand te zetten. Zodra we deze instrumenten echter gaan toepassen op onze eigen binnenwereld blijken ze echter niet, of slechts tijdelijk te werken en regelmatig zelfs te leiden tot het ontstaan van psychische problemen.

Sinds enige tijd heeft mevrouw Maas last van gedachten dat haar of haar naasten iets zal overkomen of dat zij ziek zullen worden. Ze ziet voor zich hoe zij om kunnen komen bij ongelukken of hoe zij geteisterd worden door nare ziekten en dit maakt haar erg angstig. Zij probeert zichzelf gerust te stellen door er bij stil te staan dat de kans op een ongeluk vrij klein is. Jammer genoeg leidt dit ertoe dat zij steeds meer ideeën krijgt over hoe er toch een ongeluk zou kunnen gebeuren. Ook zoekt zij op internet op welke ziektes haar naasten zouden kunnen krijgen in de hoop gerust gesteld te worden dat het allemaal wel meevalt. Ongelukkig genoeg blijken er allerlei ernstige ziekten te zijn waarvan zij niet wist dat ze bestonden, waardoor zij nog meer redenen heeft om zich zorgen te maken. Zij piekert heel veel en is bang dat dit een teken is dat zij gek aan het worden is.

Acceptance and Commitment Therapie is niet gericht op het bestrijden van angst, dysforie of symptomen. Uitgangspunt is namelijk dat psychopathologie het product is van de vruchteloze pogingen tot bestrijding, vermijding en controle van normale innerlijke ervaringen. Dit wordt 'controle is het probleem' genoemd. Het alternatief voor controle is aanvaarding (acceptance) van de cognitieve, emotionele en lichamelijke reacties en belevingen die we ondergaan. Het psychologische monster dat zich bij tijd en wijle aan ons presenteert mag er gewoon zijn. We hoeven er niet blij mee te zijn, we hoeven onszelf niet eens wijs te maken dat het wel ergens goed voor zal zijn. Het is er gewoon. En hoe afschuwelijk het er soms ook uitziet, het is ongevaarlijk zolang we er niet mee gaan worstelen. Acceptatie is een actieve houding van ruimte maken voor dat wat we niet kunnen veranderen.

Een andere belangrijk uitgangspunt binnen ACT is het besef dat onze cognitieve, emotionele en lichamelijke belevingen geen weergave van de werkelijkheid zijn. Een gedachte of een gevoel is niets anders dan een gedachte of een gevoel. Het is een reactie op onze omgeving, die tot stand komt op grond van onze leergeschiedenis en onze genetische en biologische constitutie. Een reactie die voor een belangrijk deel willekeurig is, vaak onbruikbaar en irrelevant. We hoeven er ons niet mee bezig te houden. Dit klinkt natuurlijk een stuk simpeler dan het is. Onze psyche is royaal voorzien van verhalen over ons leven, theorieën over onszelf, analyses over ons werk, onze kinderen, onze relatie, stokpaardjes, overtuigingen, verwachtingen en 'oplossingen'. We hechten veel waarde aan deze ingevingen want ze geven ons een gevoel van samenhang, consistentie en identiteit. Zelfs wanneer het aversieve of disfunctionele constructies zijn, houden we er toch angstvallig aan vast. ACT probeert dit te veranderen middels defusie: een loskoppeling tussen wat wij ervaren en de werkelijkheid die door deze ervaringen beschreven wordt.

Mevrouw Maas leert in de therapie haar nare gedachten over ongelukken en ziektes te zien als wolken die voorbij drijven in de lucht van haar leven. Voor de therapie 'plukte' zij deze gedachten uit de lucht om er mee aan de slag te gaan en ze uit haar leven te verdrijven. Hierdoor namen deze gedachten veel tijd en ruimte in en werden ze steeds omvangrijker. Door de therapie is zij in staat de wolken voorbij te laten drijven, waardoor ze uiteindelijk vanzelf verdwijnen. En als zij er wel zijn, zet zij haar leven niet meer stil door in bed te kruipen, maar gaat zij gewoon door met leven.

Mensen investeren dikwijls veel tijd en energie in het creëren van een bepaald beeld van zichzelf of in het proberen een bepaald negatief beeld bij anderen weg te nemen. Wanneer dit zelfbeeld onder vuur komt te liggen voelen mensen zich bedreigd. Het lijkt erop dat zijzelf onder vuur komen te liggen. ACT brengt mensen in contact met een deel van henzelf dat nooit onder vuur ligt en altijd onveranderd aanwezig is. Het is een deel van henzelf dat volmaakt en zonder einde is. Het is het zelf dat we 'ik' noemen. Dit heet: zelf-als-context.

Stel je voor dat je leven een schaakbord is, dat zich eindeloos uitstrekt. Er staan witte en zwarte stukken op. Deze stukken zijn de ervaringen die je hebt. Prettige ervaringen en negatieve ervaringen. En is het niet zo dat je graag zou willen dat er alleen maar witte stukken op het bord staan? En is het niet zo dat je op de rug van het witte paard ten strijde getrokken bent tegen de zwarte stukken om ze van het bord af te slaan? En is het niet zo dat er altijd zwarte stukken op het bord aanwezig blijven, misschien nog wel meer als je probeert om ze kwijt te raken? Dus misschien is het zo dat het niet mogelijk is om zelf te bepalen hoeveel witte en zwarte stukken op het bord staan. En nu vraag ik jou: waar ben jij in het schaakspel? Je bent niet de schaker, want dan zou je macht hebben over de stukken. Je bent geen toeschouwer, want dit gaat over jouw leven. Zou het kunnen dat jij het schaakbord bent? Het schaakbord draagt de stukken. En voor het schaakbord maakt het niet uit hoeveel witte en zwarte stukken er zijn, ze kunnen allemaal gedragen worden.

Door een accepterende houding, een besef van het verschil tussen de werkelijkheid en gedachten en door contact met het onveranderende zelf komt iemand in contact met het precieze moment waarop hij hier-en-nu aanwezig is in de wereld. En dit contact is nodig om besef te hebben van de consequenties die ons eigen gedrag in de omgeving heeft, zodat ons gedrag afgestemd kan worden op die consequenties. Het contact met het huidige moment wordt actief bevorderd met behulp van oefeningen en metaforen. Mindfulnessoefeningen hebben hierin een belangrijke rol.

Het belangrijkste onderdeel van ACT is het formuleren van persoonlijke waarden; wat maakt je leven echt de moeite waard. Hoewel iedereen altijd de keuze heeft om zijn leven in te richten op het voorkomen of vermijden van aversieve reacties, helpt ACT de cliënt om een andere keuze te kunnen maken. Dit gaat over de bereidheid om ondanks je angsten, ondanks je sombere gevoelens en ondanks je diep gekoesterde leefregels, je gedrag te richten op de zaken die je werkelijk van belang vindt (commitment). Alle energie die vrij komt door de strijd met je eigen psychologische monsters op te geven kan nu gestoken worden in het leven van een waardevol leven. Het idee dat je eerst van je klachten af moet komen alvorens je weer verder kunt met je leven, klinkt logisch, maar vormt de basis van disfunctioneel gedrag. Het maakt je slaaf van je gevoelsleven, van je cognitieve constructies en van je symptomen. Ze zullen er altijd zijn en altijd weer terugkomen, maar ze hoeven je niet in de weg te staan. De grap is natuurlijk dat wanneer het je lukt om ondanks je aversieve reacties je aandacht te richten op je waarden, het gevolg op den duur zal zijn dat de impact van die reacties zal afnemen.

Een metafoor waar mevrouw Maas veel houvast aan heeft is de metafoor van de passagiers-in-de-bus: Stel, je bent de bestuurder van een bus. Op de bus staat waar je heen wilt, iets wat voor jou heel belangrijk is, bijvoorbeeld een goede moeder te zijn. Terwijl je op weg bent stappen er passagiers in. Lieve oude vrouwtjes, schattige kleine kinderen en Hells Angels. Die zien er echt eng uit. Ze hebben messen bij zich. Het zijn de nare gedachten, gevoelens, herinneringen en lichamelijke sensaties, die opdoemen op het moment dat je besluit om een goede ouder te willen zijn. En die Hells Angels gaan zich bemoeien met de route die je neemt. Als jij rechts wilt komen ze achter uit de bus naar voren om je te vertellen dat je links moet. En als je niet doet wat ze zeggen…….komen ze voor je neus staan en eisen ze je aandacht op. En omdat het zo vervelend is om ze te zien, besluit je te doen wat ze zeggen. Maar wie bestuurt dan eigenlijk de bus? En waar ga je dan naar toe?

Wanneer waarden in de therapie duidelijk geworden zijn wordt met de cliënt een plan ontwikkeld om die waarden in praktijk te brengen. In deze fase van de behandeling vindt bijvoorbeeld exposure plaats aan alle negatieve ervaringen die opdoemen wanneer iemand dingen gaat ondernemen die hij graag wil doen en belangrijk vindt. Bijvoorbeeld, wanneer mevrouw Maas haar kinderen met de fiets naar school brengt, omdat ze het belangrijk vindt dat haar kinderen leren fietsen, dan neemt zij het risico dat er een ongeluk zou kunnen gebeuren. Exposure vindt altijd plaats in dienst van waarden. In deze fase kan het ook nuttig zijn om aandacht te besteden aan het aanleren van vaardigheden, bijvoorbeeld op sociaal gebied. Alles wat in de vorige fasen geleerd is komt nu bij elkaar en dit vergroot de psychologische flexibiliteit van de cliënt.

Tot slot: critici menen dat ACT oude wijn in nieuwe zakken is. Wie zich grondig verdiept in ACT ontdekt dat het de nieuwe zakken zijn die het wezenlijke verschil maken.

Wetenschappelijk

Acceptance and commitment therapy (ACT) <ref> A-Tjak & De Groot (2008) Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S.C, Strosahl,K.D., Wilson, K.G. (2006). Acceptance and Commitment Therapy. Een experiëntiële weg naar gedragsverandering.</ref> is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie die aan het eind van de 20ste eeuw is ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Steven C. Hayes. In ACT wordt cliënten geleerd zich te richten op zaken die ze op directe wijze kunnen beïnvloeden, zoals hun eigen gedrag, in plaats van controle proberen te krijgen over ervaringen die niet direct te beïnvloeden zijn, zoals emoties en gedachten (dit wordt experiëntiële vermijding genoemd. Dit impliceert een acceptatiegerichte houding ten opzichte van deze emoties en gedachten. Kern van ACT is de filosofie dat het vechten tegen onvermijdelijke zaken uiteindelijk ten koste gaat van een waardevol leven.

Kernprocessen

De behandeling vindt plaats aan de hand van 6 kernprocessen:

cognitieve defusie: het leren scheiden van cognities (kennis, ideeën of overtuigingen) en gedrag. Je kunt iets anders doen dan je gedachten je ingeven, wat je dus de keuzevrijheid geeft om het 'advies' dat je brein je geeft op te volgen, of niet.
mindfulness: de vaardigheid om oordeelsvrij in het hier-en-nu je ervaringen te observeren en te ondergaan zonder actie te ondernemen om ervaringen te vermijden, te controleren of vast te houden
acceptatie: leren te stoppen met vechten tegen onvermijdelijke zaken in het leven, waaronder ook menselijk leed
zelf-als-context: het jezelf leren zien in context (samenhang) met je omgeving, je problemen zijn niet wie je bent
verhelderen van waarden: bepalen wat echt waardevol is in het leven, zoals gezondheid, relaties, vriendschap, ontwikkeling, spiritualiteit, creativiteit enzovoorts
gecommitteerde actie: de bereidheid om je gedrag stap voor stap te veranderen in de richting van de waarden waaraan je jezelf verbonden hebt

Alle kernprocessen staan met elkaar in verband, ze kunnen niet los van elkaar gezien worden. In combinatie leidt het toepassen van deze processen tot het ultieme doel van ACT: psychologische flexibiliteit.

Theoretische achtergrond

ACT komt voort uit de gedragsanalyse, en is gefundeerd op de zogenaamde Relational Frame Theory (RFT)<ref>Hayes, S. C., Barnes-Holmes, D., & Roche, B. (Eds.). (2001). Relational Frame Theory: A Post-Skinnerian account of human language and cognition. New York: Plenum Press.</ref>. Conceptueel (met eenzelfde theoretische en filosofische grondslag) ) is ACT sterk verwant met andere vormen van de zogenaamde derde generatie gedragstherapie, zoals dialectische gedragstherapie(Linehan), aandachtgerichte cognitieve gedragstherapie (mindfulness), gedragsactivatie en functionele analytische therapie (FAP). Het belangrijkste onderscheid met cognitieve gedragstherapie (CGT) is dat CGT zich richt op symptoomverlichting door verandering van de inhoud van gedachten, terwijl ACT zich richt op het veranderen van de relatie die een cliënt heeft met zijn gedachten, dus het veranderen van de functie van deze gedachten.

ACT is beïnvloed door boeddhistische inzichten in de onvermijdelijkheid van menselijk leed, maar religie vormt geen onderdeel van de behandeling. Wel wordt veel gewerkt met aandachtgerichte oefeningen (mindfulness). Daarnaast wordt er veel gebruik gemaakt van metaforen, de therapeutische relatie, ervaringsoefeningen en humor.

Onderzoek

In de laatste jaren is uit empirisch onderzoek gebleken dat ACT een effectieve behandelmethode is voor diverse psychische en lichamelijke problemen <ref>Hayes, S.C., Luoma, J., Bond,F.W., Masuda, A. & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour research and therapy 44, 1, 1-25</ref> Zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek door middel van zogenaamde 'randomized controlled trials' en klinische gevalsbeschrijvingen dat ACT effectief is bij onder andere chronische pijn, angst en fobieën, depressie, psychotische stoornissen, obsessief-compulsieve stoornissen, eetstoornissen, arbeidsgerelateerde problemen, levensfaseproblematiek/ouderen, epilepsie, en diabetes. ACT interventies zijn ook effectief gebleken bij het verbeteren van sportprestaties bij 'normale' mensen<ref>García, R. F., Villa, R. S., & Cepeda, N. T. (2004). Effect of hypnosis and Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on physical performance in canoeists. International Journal of Clinical and Health Psychology, 4(3), 481-493.</ref>.

Handleidingen en zelfhulpboeken

Naast empirische artikelen zijn er praktische algemene handleidingen voor therapeuten beschikbaar en handleidingen voor specifieke doelgebieden als depressie, psychotrauma, angststoornissen en chronische pijn. Daarnaast is een aantal zelfhulpboeken op de markt voor mensen die lijden aan depressies, angst , trauma's, piekeren, diabetes, chronische pijn, woede, omgaan met dementie in de familie en anorexia.

Kritiek

In de loop van de tijd is er een aantal punten van kritiek geformuleerd over ACT en RFT, met name door cognitief-gedragstherapeutische psychologen:

hoewel ACT zich niet zegt te richten op verandering van de inhoud van het denken, kan acceptatie van klachten geformuleerd worden als een verandering in het 'denken over het hebben van klachten'.<ref>Verheul, R. (2007). Voorwoord. In: Handboek dialectische gedragstherapie: de klinische praktijk, Van den Bosch, W., Meijer, S., Backer, H.</ref>
ACT is niets nieuws: de inzichten van ACT zijn al langer bekend binnen andere psychotherapeutische stromingen, zoals de cliëntgerichte benadering of de psychoanalyse.
ACT onderzoekers zijn overmatig enthousiast: ze lopen op de empirische feiten vooruit
RFT is een overmatig ingewikkeld model van het menselijk denken<ref>Appelo, M.T. (2007). Boekbespreking 'Uit je hoofd in het leven' van S.C. Hayes. Directieve therapie.</ref>, het werkzame element kan verklaard worden door bestaande cognitief-gedragstherapeutische modellen <ref>Korrelboom, K.& Ten Broeke, E. (2004). Integratieve gedragstherapie.</ref>.

Externe links

www.connaction.info: Nederlandstalige ACT-site, bedoeld voor hulpverleners.
www.contextualpsychology.org : Engelstalige site waar informatie over ACT, RFT en de filosofische basis van ACT, het functioneel contextualisme, te vinden is.
Gratis online cursus Mindfulness gebaseerd op Tai chi [1]

Literatuur:

Nederlandstalige literatuur over ACT

ARTIKELEN OVER ACT

Heuts, workshop Adelante[2]sa=t&source=web&cd=4&sqi=2&ved=0CC8QFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.adelante-zorggroep.nl%2Fbestand.asp%3Fid%3D356&rct=j&q=Acceptance%20Commitment%20Therapy%20(ACT)%20bij%20chronische%20pijn%20ppt.&ei=dCFyTYbUJcnHswaprJmEDg&usg=AFQjCNHDbMZuf_M9F6iSJZXazMolozp_ug&sig2=u9fWcJT5I-1DwHMhRoc8wA
S.C. Hayes, A. Masuda & H. De Mey (2003) Acceptance and commitment therapy: een derde generatie gedragstherapie. Gedragstherapie, 36, 69-96. Dit artikel kan (in het engels) gedownload worden via Hayes, Masuda, & De Mey, 2003.
F. de Groot (2003). Boekbespreking: Behaviorisme: alive and kicking! De verschillende gezichten van het actuele behaviorisme aan de hand van drie boekbesprekingen: H. Rachlin (2000), The science of selfcontrol, A.W. Staats (1996) Behavior and personality, S.C. Hayes, D. Barnes-Holmes en B. Roche (eds.) (2001) Relational Frame Theory.Gedragstherapie, 36 (2) 123-132.
Lance McCracken en K. Vowles (2003). Boekbespreking: Taal, controle en aanvaarding in de gedragstherapie. S.C. Hayes, K.D. Strosahl en K.G. Wilson (1999) Acceptance and Commitment therapy: An experiential approach to behaviour change. Gedragstherapie, 36 (2), 133-136.
Viane, I., Poppe C., Crombez G., Devulder J. (2004). Aanvaarden van chronische pijn: invloed op psychisch welzijn. (Acceptance of chronic pain: influence on mental well-being). Gedrag en Gezondheid, 32, 1, 3-17
G. van Bost, G. Lorent en G. Crombez (2005). Aanvaarding na niet-aangeboren hersenletsel. Gedragstherapie, 38, 245-262.
De Groot F. (2005). Primaire preventie van psychische problemen op basis van Acceptance & Commitment Therapy.PsychoPraxis, 7, 63-68. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments (PsychoPraxis 2005 (7) F. De Groot).
Heuts P.H.T.G, Koke A.K.A en Schreurs K.M.G. (2005). Contextual Cognitive-Behavioral Therapy: nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden in de behandelingen bij chronische pijn. Revalidata, 128, 6-7. Dit artikel kan gedownload worden . Zie attachments (Revalidata 2005 P. Heuts et al.doc).

De Groot F. 'Behavioral Activation’ en ‘Acceptance and Commitment Therapy’: gedragstherapie bij depressie. Directieve Therapie, 2005, 25, p.300-315. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments (Dth 2005 FDeGroot.doc)

N. van der Meijden (2006). Boekbespreking: Controle is het problem: Acceptance en Commitment Therapy en de behandeling van angststoornissen. G.H. Eifert en J.P. Forsyth (2005) Acceptance and commitment therapy for anxiety disorders. Gedragstherapie, 39 (1) 59-65. Dit artikel kan gedownload worden. Zie attachments (Gedrags nr[1].59-66 Nico vd Meijden).
Kleen, M. (2006). Boekbespreking van Dahl, J., Wilson, K.G., & Luciano, C. Acceptance and commitment therapy for chronic pain. Gedrag & Gezondheid, 34, 118-120. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments (ACTforchronicpain M Kleen.doc).
De Groot F. (2006) Boekbespreking: Behandeling van agressieproblemen. G.H. Eifert, J.P. Forsyth en M. McKay (2006) Boosheid de baas. ACT: een nieuwe methode om ergernis en frustratie in de hand te houden. Gedragstherapie, 39 (3), 203-206. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments (recensie van Boosheid de baas).
Reneman M.F., Schiphorts Preuper H.R., Kleen M., Geertzen J.H.B en Dijkstra P.U. (2007). Are Pain Intensity and Pain Related Fear Related to Functional Capacity Evaluation Performances of Patients with Chronic Low Back Pain? Journal of Occup. Rehabilitation. Springer Science+Business Media, LLC 2007.
Kleen, M. & Jaspers, J.P.C. (2007). Vrouwen horen niet hard te lopen: Acceptance and Commitment Therapy bij een pijnstoornis. Gedragstherapie, 40 (1), 7-26 .Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments.
De Groot F. (2007). Boekbespreking. De derde generatie gedraghtherapie. Hayes, S.C., Follette, V.M. & Linehan, M.M. (Eds) (2006), Mindfulness en acceptatie. De derde generatie gedragstherapie. Gedragstherapie, 40 (1), 67-70.
A-Tjak J. (2007). Boekbespreking. Een ACT-zelfhulpboek. Hayes S.C. en Smith S. (2006) Uit je hoofd, in het leven. Een werkboek voor een waardevol leven met mindfulness en Acceptatie en Commitment Therapie. Gedragstherapie, 40 (1), 71-74. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments.
Hummelen, J.W. & Rokx, T.A.J.J.(2007. Individual–context interaction as a guide in the treatment of personality disorders. Bulletin of the Menninger Clinic (volume 71, issue 1, Winter 2007)42-55. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments.
De Mey, H. R. A. (2007). Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in opmars. In A. H. Schene, F. Boer, J. P. C. Jaspers, B. Sabbe & J. van Weeghel (Eds.), Jaarboek voor Psychiatrie en Psychotherapie 2007-2008 (Vol. 10, pp. 177-187). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Dit artikel kan gedownload worden, zie attachments.
N. Jacobs, M. Kleen, F. De Groot & J. A-Tjak (2008) Het meten van experiëntiële vermijding. De Nederlandstalige versie van de Acceptance and Action Questionnaire-II (AAQ-II). Gedragstherapie, 41, blz. 349-361. Te downloaden vanaf deze pagina : [3]
A-Tjak, J. (2009) Acceptance and Commitment Therapy: hoe nieuw taalgebruik kan bijdragen aan een rijker leven. Psychopraxis,11, 124-130. Dit artikel kan gedownload worden
A-Tjak, J. (2010) ACT: een nieuwe vorm van cognitieve gedragstherapie. GZ-Psychologie, 2, 1, blz. 10-13. Dit artikel kan gedownload worden

IN HET NEDERLANDS VERTAALDE BOEKEN

Hayes S.C., Strosahl K.D. en Wilson K.G. (2006). ACT, een experientiele weg naar gedragsverandering. Amsterdam: Harcourt Book Publishers. Vertaling van: Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change (1999).
Hayes S.C.. Follette V.M. en Linehan M.M. (Red. (2006). Mindfulness en acceptatie. De derde generatie gedragstherapie. Amsterdam: Harcourt Book Publishers. Vertaling van: Mindfulness and Acceptance, expanding the cognitive-behavioral tradition (2004).
Hayes S.C. en Smith S. (2006) Uit je hoofd, in het leven. Een werkboek voor een waardevol leven met mindfulness en Acceptatie en Commitment Therapie. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds. Vertaling van: Get Out of Your Mind & Into Your Life. The New Acceptance and Commitment Therapy (2005).
Eifert G., Forsyth J. en McKay (2006) Boosheid de baas. ACT: een nieuwe methode om ergernis en frustratie in de hand te houden. Zaltbommel: Thema. Vertaling van: ACT on life, not on ange, The New Acceptance & Commitment Therapy Guide to Problem Anger (2006).
Georg H. Eifert G. & Forsyth J.P. (2007) Acceptatie en commitmenttherapie bij angststoornissen. Behandelgids voor het gebruik van mindfulness, acceptatie en waardengerichte gedragsveranderingsstrategieën Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds. Vertaling van : Acceptance & Commitment Therapy for Anxiety Disorders – A Practitioner’s Treatment Guide to Using Mindfulness, Acceptance, and Values-Based Behavior Change Strategies (2005).
Harris R. (2009) De valstrik van het geluk. Hoe kun je stoppen met worstelen en beginnen met leven

Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Vertaling van: The Happiness Trap (2008). Boston: Shambhala.

Luoma J.B., Hayes S.C. & Walser R.D. (2008). Leer ACT! Vaardigheden voor therapeuten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Vertaling van: Luoma J.B., Hayes S.C., & Walser R.D. (2007). Learning ACT. Oakland: New Harbinger.

OORSPRONKELIJKE NEDERLANDSTALIGE BOEKEN:

A-Tjak & De Groot (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Hayes, S. C., & Strosahl, K. D. (2004). A Practical Guide to Acceptance and Commitment Therapy. New York: Springer-Verlag.

Dahl, J., Wilson, K. G., Luciano, C., & Hayes, S. C. (2005). Acceptance and Commitment Therapy for Chronic Pain. Reno, NV: Context Press.
Eifert, G., & Forsyth, J. (2005). Acceptance and Commitment Therapy for anxiety disorders. Oakland: New Harbinger
Hayes, S. C., & Smith, S. (2006). Uit je hoofd, in het leven (vertaling van 'Get out of your mind and into your life') Amsterdam: Nieuwezijds}}

Zie ook

Fysieke klachten?

Raadpleeg uw fysiotherapeut, specialist in beweging [4]

Voor België [5]

==

@@ Regel 77: / Regel 77: @@
 ===ARTIKELEN OVER ACT===
+*Heuts, workshop Adelante[http://www.google.nl/url?]sa=t&source=web&cd=4&sqi=2&ved=0CC8QFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.adelante-zorggroep.nl%2Fbestand.asp%3Fid%3D356&rct=j&q=Acceptance%20Commitment%20Therapy%20(ACT)%20bij%20chronische%20pijn%20ppt.&ei=dCFyTYbUJcnHswaprJmEDg&usg=AFQjCNHDbMZuf_M9F6iSJZXazMolozp_ug&sig2=u9fWcJT5I-1DwHMhRoc8wA
 *S.C. Hayes, A. Masuda & H. De Mey (2003) Acceptance and commitment therapy: een derde generatie gedragstherapie. Gedragstherapie, 36, 69-96. Dit artikel kan (in het engels) gedownload worden via Hayes, Masuda, & De Mey, 2003.
 *F. de Groot (2003). Boekbespreking: Behaviorisme: alive and kicking! De verschillende gezichten van het actuele behaviorisme aan de hand van drie boekbesprekingen: H. Rachlin (2000), The science of selfcontrol, A.W. Staats (1996) Behavior and personality, S.C. Hayes, D. Barnes-Holmes en B. Roche (eds.) (2001) Relational Frame Theory.Gedragstherapie, 36 (2) 123-132.