Preventieve fysiotherapie

Preventie van klachten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat samengevat

Inleiding

Preventie van KAB bestaat uit verschillende typen interventies Preventie van klachten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat (KAB) vormt een breed terrein van verschillende typen interventies. Deze typen interventies zijn gericht op één of meerdere ziektebeelden of pijnklachten en gericht op verschillende doelgroepen. De belangrijkste specifieke ziektebeelden zijn osteoporose, artrose en gewrichtsontstekingen, waaronder reumatoïde artritis. Daarnaast worden pijnklachten aan één of meerdere onderdelen van het bewegingsapparaat onderscheiden zoals lage rugklachten en klachten aan arm, nek en schouders (KANS). De belangrijkste doelgroepen voor preventieve interventies zijn werknemers en sporters. Veel interventies, waaronder fysiotherapie of beweegprogramma's, zijn gericht op het voorkómen van verergering of terugkeer van klachten.

Preventie voor, tijdens en na een episode van KANS en rugklachten

KANS (klachten aan arm, nek en schouder) en lage rugklachten verlopen vaak in episodes. Er kan onderscheid gemaakt worden in het voorkómen van een episode van KANS of rugklachten en het voorkómen het chronisch worden van klachten. KANS en rugklachten komen veel voor op het werk. Er zijn vele maatregelen die op het werk ter preventie van KANS en lage rugklachten worden toegepast. Er kan onderscheid gemaakt worden in ergonomische interventies (aangepast toetsenbord of tilhulpmiddelen), interventies die gericht zijn op het verhogen van de fysieke belastbaarheid (bedrijsfitness) en interventies die betrekking hebben op psychosociale factoren (omgaan met werkdruk, rugscholing). Preventie van KANS en lage rugklachten buiten de werkplek heeft vooral betrekking op preventie van chroniciteit of progressie van de klachten. Veel patiënten met KANS of lage rugklachten komen terecht bij een eerstelijnszorgverlener zoals een huisarts, fysiotherapeut of manueel therapeut.

Mogelijkheden om artrose te voorkomen nog zeer beperkt

Artrose is vooralsnog niet te genezen en de mogelijkheden om het te voorkómen zijn zeer beperkt. Slechts bij een kleine groep patiënten is een duidelijke oorzaak van de artrose aan te wijzen. Aanleg lijkt een rol te spelen en de belangrijkste potentieel beïnvloedbare risicofactor is (ernstig) overgewicht. Preventiemaatregelen zijn vooral gericht op het vertragen van progressie van artroseklachten. Deze kunnen bijvoorbeeld bestaan uit screening op congenitale heupdysplasie bij pasgeboren, preventie van overgewicht of het bevorderen van gewichtsverlies, voldoende niet zwaar belastende beweging, het terugdringen van zware (knie)belasting op het werk en voorlichting.

Leefstijlfactoren kunnen van invloed zijn op het voorkomen van reuma

Reumatoïde artritis is vooralsnog niet te voorkomen en er bestaan nog geen screeningstests met een dusdanige sensitiviteit dat zij reuma kunnen opsporen. Er zijn aanwijzingen dat leefstijlfactoren een rol spelen bij het ontstaan en dus bij de preventie van reuma. Niet roken, preventie van overgewicht en gezonde voeding zijn geassocieerd met een lager risico op reuma. Naast leefstijlfactoren hebben vrouwelijke hormonen een mogelijk beschermend effect op reuma. Veel patiënten met reuma bewegen nog te weinig. In het verleden werd lichamelijke activiteit bij reuma nogal eens ontraden maar het is inmiddels gebleken dat lichamelijke activiteit niet bijdraagt aan gewrichtsschade. Tegenwoordig wordt bewegen (en ook fysiotherapie) juist gestimuleerd om functie en conditie van gewrichten zo goed mogelijk te houden. Maximale en snelle behandeling van reuma kan gewrichtsschade op de korte of middellange termijn uitstellen of voorkómen.

Preventie van osteoporose gericht op voorkomen fracturen en herfracturen

De preventie van osteoporose is vooral gericht op het voorkomen van fracturen (botbreuken) of herfracturen. Preventiemaatregelen zijn gericht op het opbouwen van sterke botten vóór het dertigste levensjaar, het tegengaan van verlies van botmassa na het dertigste levensjaar en het voorkómen van botbreuken, vooral door valpreventie. Bij de opbouw van sterke botten en ook het behoud ervan, zijn voldoende bewegen, niet roken en het innemen van voldoende calcium en vitamine D van belang. Oestrogeensuppletie kan het verlies van botmassa tegengaan. Er zijn medicijnen (bisfosfonaten) op de markt die de afbraak van botweefsel kunnen afremmen. Deze worden voorgeschreven voor mensen met een lage botmassa en/of doorgemaakte fracturen.

2,1% van totale zorgkosten van KAB uitgegeven aan preventie

In 2003 zijn de totale zorgkosten voor klachten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat geschat op 3,9 miljard euro. Dit is 6,8% van de totale zorgkosten. Van de 3,9 miljard euro is 2,6 miljard (66%) uitgegeven aan curatie (waaronder fysiotherapie) en 82,1 miljoen (2,1%) aan de preventie van KAB. De kosten van gezondheidsbevorderende maatregelen en ziektepreventie lopen op met de leeftijd. Onder 0-19 jarigen wordt 0,1 % van de preventieve uitgaven aan KAB besteed. Onder 20-44 jarigen is dit 0,5%, onder 45-64 jarigen is dit 2,8% en onder 65-plussers is dit 6,9%.

Link

• [1]